Tercümana Editör Yardımı
Tercüme yapıldıktan sonra neden başka bir tercüman veya editör, tercümeyi kontrol etmeli?
Tercümenin bitmesinden sonra eğer iş çok acil değilse ve yapacak başka bir işi yoksa tercüman kendi çevirisini kontrol eder. Acilse çevirisini kontrol edilmesi için editöre gönderir. Bu olağan bir durumdur. Ancak normal koşullarda çeviriyi bitirdikten sonra tercüman ne kadar dikkatli olursa olsun gözünden kaçan veya üstünden defalarca geçse de kesin gözüyle baktığı bazı hatalar olabilir. Bu yüzden tercüme bittikten sonra sağlıklı olması açısından başka bir tercüman veya editör de çeviriyi kontrol etmelidir.
Tercüme esnasında en sık yapılan hatalar arasında özne yüklem uyumsuzluğu, tarihlerde yapılan hatalar ve imla hataları bulunmaktadır. Bunları bazı Office programlarının sağladığı imkânlar sayesinde deşifre edebilir ve kolaylıkla düzeltebiliriz. Ancak bu programlar bile insan beyni kadar gelişmiş değildir, sadece insan gözünden kaçabilecek ufak detayları görür ama büyük resme bakamaz. Editörün yeteneği ise bu büyük resme bakabilmektedir. Kelime tercihleri, cümle yapısındaki bozukluklar ve gereksiz derecede uzun cümleler üzerinde sadece bir editör oynama yapabilir.
Bunu şöyle basit bir örnekle anlatabiliriz. Müşteri ağacı keser, soyar ve bir tercüme bürosuna gönderir. İşveren, tercümanla müşteri arasındaki aracı kurumdur. Soyulmuş ağaca dokunmadan onu tercümana gönderir, tercüman o ağacı yontar, şekil verir ve belki de bir sanat eserine dönüştürerek onu ahşap bir biblo haline getirir. Ancak hala ağaç görünümündedir. Editör o biblodaki gereksiz ayrıntıları biblonun genel görünüşünü değiştirmeden yontar, renk verir ve cilalar. Sonra onu işverene gönderir. İşveren ise onu o şekilde vitrine çıkarır ve satar.
Sözün kısası tercümede tercümanın yeteneğinin ötesinde editörün de dikkatli olması gerekir, yani editörün çeviriyi en az tercümanın benimsediği kadar benimsemesi ve ona göre kontrol etmesi şarttır. Yoksa o da tercümanın göremediği hataları göremez ve çeviriyi daha güzel bir hale getirmekte başarısız olur. Teknik çevirilerde editörler bu tip hatalarda daha dikkatli davranmalarına rağmen, hata düzeltmek yayınevlerinin de katkısıyla edebiyat çevirilerinde editörün vicdanına kalmış bir şey olabiliyor. Tabi bu tür durumlarda yayınevlerinin umursamazlığının katkısı da azımsanamaz.