YERELLEŞTİRME NEDİR? HANGİ ALANLARDA KULLANILIR?

Lokalizasyon, yani yerelleştirme kelimesi ‘local‘, yani ‘yerel’ kökünden gelir. Yerelleştirme işlemlerinin temel amacı, ürünler, oyunlar, diziler, kitaplar vb. gibi medyaların kaynak kültürden hedef kültüre adaptasyonunu sağlamaktır. Yerelleştirme politikaları, global şirketlerin bütçelerini ayırdıkları önemli bir alandır. Örneğin ünlü kola markalarının ülkemizde Ramazan ayı boyunca bu aya hitap eden reklamlarla kend tanıtımlarını yapabiliyor olmaları, yerelleştirmenin bir sonucudur. Yerelleştirme işleminin tercüme işleminden en büyük farkı, yerelleştirmede kültüre çok daha fazla önem gösterilmesidir. Tercüme bir dilden bir dile geçişi ifade ederken, yerelleştirme bir kültürden başka bir kültüre geçişi ifade eder. Bu sebeple yerelleştirme de tercüme gibi dikkat isteyen, içinde hata bulundurduğunda büyük zararlara yol açabilecek bir iştir.

Yerelleştirme yapılırken, ürünün, metnin, oyunun vb. Grafikleri, tercümesi, para birimleri, telefon numaraları, tarihleri, yer adları gibi elementler, hedef kültüre uygun olacak şekilde değiştirilir. Türkiye’de yerelleştirmelerin en çok yapıldığı alanlar kuşkusuz televizyonlarda gösterilen yarışmalar ve dizilerdir.

Pek çok yarışma formatı ve dizi, Türk kültürüne adapte edilerek bu yarışmalarda sorulan sorular, soruların kapsamları gibi etkenler yeniden ayarlanarak Türk seyircisine hitap edecek bir biçme getirilir. Ancak yarışma format olarak yine de temel noktalarda (dekor, sunucunun tavırları, müzikler) gibi aynı kalır.

Ülkemizde çok yakından bilinen ve takip edilen, milyoner olmayı vaadeden bilgi yarışmasının Almanya, İngiltere, Amerika, Japonya ve Türkiye’de yayınlanan bölümlerini internet kaynaklarından bulmak mümkündür. Bu farklı adaptasyonlarda göze çarpanlar; Her ülkede sorulan sorular, o ülkenin dili, kültürü, anlayışı, ifadeleri, yemekleri… Kısacası o ülkenin kültürü ile alakalıdır. Sunucuların cinsiyetleri aynıdır ve yarışma programını sunuş şekilleri çok benzerdir.

Müzikler ve dekorlar aynıdır. Japon yarışmacılar, geleneksel kıyafetlerini giyerek yarışmaya katılmaktadırlar. Diğer ülkelerde bu duruma denk düşecek takım elbise, tayyör gibi kıyafetlerle gelen yarışmacı nadirdir. Burada gösterilen birkaç fark bile, yerelleştirmenin temelini göstermektedir. Yerelleştirmenin asıl ele aldığı konu kültürel değişimdir.

Yarışma programları dışında, ülkemize yabancı ülkelerden gelen diziler de televizyonda büyük yer kaplamaktadırlar. Bu dizilerde de mekan, insan ilişkileri, dizinin bize sunduğu ve çözülmesi ile dizinin de devam edeceği problemler gibi konular Türk kültürüne adapte edilerek, ülkemizde tabu sayılacak ancak dizinin geldiği ülkede olağan sayılacak olaylar farklılaştırılmaktadır. Burada da yerelleştirmenin başka bir işlevi görülebilir.